CAPE CANAVERAL, Florida: NASA, yeni ay programını yepyeni bir roket ve kapsülün test uçuşuyla başlatıyor.
Fırlatmanın Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nden Çarşamba sabahı erken saatlerde yapılması planlandı. Test uçuşu, NASA’nın ünlü Apollo ay çekimlerinden 50 yıl sonra, boş bir mürettebat kapsülünü uzak ay yörüngesine göndermeyi amaçlıyor.
Proje yıllar gecikti ve milyarlarca bütçeyi aştı. Test uçuşu için fiyat etiketi: 4 milyar doların üzerinde.
Yeni roket ve kapsülün bir parçası olan genel bakış NASA’nın Artemis’i Apollo’nun mitolojik ikiz kardeşinin adını taşıyan program:
ROKET GÜCÜ
98 metre yüksekliğindeki yeni roket, yarım asır önce 24 Apollo astronotunu aya fırlatan Saturn V roketlerinden daha kısa ve daha ince. Ancak 8,8 milyon pound (4 milyon kilogram) itiş gücüyle daha güçlü. Buna Uzay Fırlatma Sistemi roketi, kısaca SLS deniyor, ancak daha az garip bir isim tartışmaya açık. Aerodinamik Satürn V’den farklı olarak, yeni rokette NASA’nın uzay mekiklerinden dönüştürülmüş bir çift yan itici var. Takviyeler, tıpkı mekik iticileri gibi iki dakika sonra serbest kalır. Çekirdek sahne, Pasifik Okyanusu’na çarpmadan önce ateş etmeye devam ediyor. Fırlatmadan iki saatten kısa bir süre sonra, bir üst aşama Orion kapsülünü aya doğru gönderir.
ay gemisi
NASA’nın yüksek teknoloji ürünü, otomatikleştirilmiş Orion kapsülü, adını gece gökyüzündeki en parlak yıldızlardan biri olan takımyıldızından almıştır. 3 metre yüksekliği ile Apollo kapsülünden daha geniştir ve üç yerine dört astronotu barındırabilir. Test uçuşu için, titreşim ve hızlanma sensörleri ile donatılmış, turuncu bir uçuş kıyafeti giymiş tam boyutlu bir manken komutanın koltuğuna oturur. İnsan dokusunu taklit eden malzemelerden yapılmış diğer iki manken – kafalar ve dişi gövdeler, ancak uzuvlar yok – uzay uçuşunun en büyük risklerinden biri olan kozmik ışınları ölçüyor. Orion, roketten farklı olarak daha önce fırlatılmış ve 2014 yılında dünya çevresinde iki tur atmıştı. Test uçuşu için, Avrupa Uzay Ajansı hizmet modülü, tahrik ve güneş enerjisi için dört kanatla bağlandı.
UÇUŞ PLANI
Orion’un uçuşunun Florida’daki kalkışından Pasifik Okyanusu’na inişe kadar 25 gün sürmesi bekleniyor, bu astronot seyahatiyle hemen hemen aynı. 386.000 kilometre uzaklıktaki Ay’a ulaşmak yaklaşık bir hafta sürüyor. Ayın etrafında hızla döndükten sonra, kapsül 38.000 mil (61.000 kilometre) uzak bir noktaya sahip uzak bir yörüngeye girer. Bu, Orion’u Dünya’dan 280.000 mil (450.000 kilometre) uzağa, Apollo’dan daha uzağa koyar. Büyük sınav, görevin sonunda, Orion Pasifik Okyanusu’na iniş yolunda 25.000 mph (40.000 km/s) hızla atmosfere çarptığında gelir. Isı kalkanı, 5.000 Fahrenheit (2.750 Santigrat derece) yeniden giriş sıcaklıklarına dayanmak için Apollo kapsülleriyle aynı malzemeyi kullanır. Ancak gelişmiş tasarım, gelecekteki Mars ekiplerinin daha hızlı ve daha ateşli dönüşünü öngörüyor.
KALDIRICILAR
Test uçuşu, üç test mankenine ek olarak, derin uzay araştırmaları için bir dizi kaçak yolcu içerir. Orion aya doğru hızla ilerlerken ayakkabı kutusu büyüklüğünde on uydu ortaya çıkıyor. NASA, bu mini uyduların düşük maliyetli, yüksek riskli doğası göz önüne alındığında, bazılarının başarısız olmasını bekliyor. Orion, geleceğe bir selam olarak, Apollo 11’den Neil Armstrong ve Buzz Aldrin tarafından 1969’da toplanan birkaç parça ay taşını ve on yıl önce denizden kurtarılan roket motorlarından birinin cıvatasını taşıyor.
APOLLO VS. ARTEMİS
50 yılı aşkın bir süre sonra, Apollo hala NASA’nın en büyük başarısıdır. 1960’ların teknolojisini kullanarak, NASA’nın ilk astronotu Alan Shepard’ı fırlatması ve Armstrong ile Aldrin’i aya indirmesi sadece sekiz yıl sürdü. Diğer taraftan, Artemis kısa ömürlü Constellation ay keşif programını temel almasına rağmen, on yıldan fazla bir süredir sürükleniyor. 1969’dan 1972’ye kadar on iki Apollo astronotu ayda üç günden fazla kalmayarak ayda yürüdü. Artemis için NASA, çeşitli astronot havuzundan yararlanacak ve ekiplerin ayda geçirdiği süreyi en az bir haftaya çıkaracak. Amaç, insanları Mars’a göndermek için kızakları yağlayacak uzun vadeli bir Ay varlığı yaratmaktır.
SIRADAKİ NE
Astronotlar aya geri adım atmadan önce yapacak çok şey var. İkinci bir test uçuşu, belki de 2024 gibi erken bir tarihte, dört astronotu ayın çevresine ve geri gönderecek. Yaklaşık bir yıl sonra, NASA, ikisi ayın güney kutbuna çarpacak olan dört astronot daha göndermeyi planlıyor. Orion, Apollo uzay aracının yaptığı gibi kendi aya iniş aracıyla gelmiyor, bu nedenle NASA, ilk Artemis aya iniş için Starship uzay aracını sağlaması için Elon Musk’ın SpaceX’ini kiraladı. Diğer iki özel şirket, ay yürüyüşü kıyafetleri geliştiriyor. Bilimkurgu görünümlü yıldız gemisi, Ay’daki Orion’a bağlanacak ve birkaç astronotu yüzeye çıkaracak ve eve dönüş için kapsüle geri götürecekti. Şimdiye kadar, Starship sadece 10 kilometre yükseldi.
Fırlatmanın Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nden Çarşamba sabahı erken saatlerde yapılması planlandı. Test uçuşu, NASA’nın ünlü Apollo ay çekimlerinden 50 yıl sonra, boş bir mürettebat kapsülünü uzak ay yörüngesine göndermeyi amaçlıyor.
Proje yıllar gecikti ve milyarlarca bütçeyi aştı. Test uçuşu için fiyat etiketi: 4 milyar doların üzerinde.
Yeni roket ve kapsülün bir parçası olan genel bakış NASA’nın Artemis’i Apollo’nun mitolojik ikiz kardeşinin adını taşıyan program:
ROKET GÜCÜ
98 metre yüksekliğindeki yeni roket, yarım asır önce 24 Apollo astronotunu aya fırlatan Saturn V roketlerinden daha kısa ve daha ince. Ancak 8,8 milyon pound (4 milyon kilogram) itiş gücüyle daha güçlü. Buna Uzay Fırlatma Sistemi roketi, kısaca SLS deniyor, ancak daha az garip bir isim tartışmaya açık. Aerodinamik Satürn V’den farklı olarak, yeni rokette NASA’nın uzay mekiklerinden dönüştürülmüş bir çift yan itici var. Takviyeler, tıpkı mekik iticileri gibi iki dakika sonra serbest kalır. Çekirdek sahne, Pasifik Okyanusu’na çarpmadan önce ateş etmeye devam ediyor. Fırlatmadan iki saatten kısa bir süre sonra, bir üst aşama Orion kapsülünü aya doğru gönderir.
ay gemisi
NASA’nın yüksek teknoloji ürünü, otomatikleştirilmiş Orion kapsülü, adını gece gökyüzündeki en parlak yıldızlardan biri olan takımyıldızından almıştır. 3 metre yüksekliği ile Apollo kapsülünden daha geniştir ve üç yerine dört astronotu barındırabilir. Test uçuşu için, titreşim ve hızlanma sensörleri ile donatılmış, turuncu bir uçuş kıyafeti giymiş tam boyutlu bir manken komutanın koltuğuna oturur. İnsan dokusunu taklit eden malzemelerden yapılmış diğer iki manken – kafalar ve dişi gövdeler, ancak uzuvlar yok – uzay uçuşunun en büyük risklerinden biri olan kozmik ışınları ölçüyor. Orion, roketten farklı olarak daha önce fırlatılmış ve 2014 yılında dünya çevresinde iki tur atmıştı. Test uçuşu için, Avrupa Uzay Ajansı hizmet modülü, tahrik ve güneş enerjisi için dört kanatla bağlandı.
UÇUŞ PLANI
Orion’un uçuşunun Florida’daki kalkışından Pasifik Okyanusu’na inişe kadar 25 gün sürmesi bekleniyor, bu astronot seyahatiyle hemen hemen aynı. 386.000 kilometre uzaklıktaki Ay’a ulaşmak yaklaşık bir hafta sürüyor. Ayın etrafında hızla döndükten sonra, kapsül 38.000 mil (61.000 kilometre) uzak bir noktaya sahip uzak bir yörüngeye girer. Bu, Orion’u Dünya’dan 280.000 mil (450.000 kilometre) uzağa, Apollo’dan daha uzağa koyar. Büyük sınav, görevin sonunda, Orion Pasifik Okyanusu’na iniş yolunda 25.000 mph (40.000 km/s) hızla atmosfere çarptığında gelir. Isı kalkanı, 5.000 Fahrenheit (2.750 Santigrat derece) yeniden giriş sıcaklıklarına dayanmak için Apollo kapsülleriyle aynı malzemeyi kullanır. Ancak gelişmiş tasarım, gelecekteki Mars ekiplerinin daha hızlı ve daha ateşli dönüşünü öngörüyor.
KALDIRICILAR
Test uçuşu, üç test mankenine ek olarak, derin uzay araştırmaları için bir dizi kaçak yolcu içerir. Orion aya doğru hızla ilerlerken ayakkabı kutusu büyüklüğünde on uydu ortaya çıkıyor. NASA, bu mini uyduların düşük maliyetli, yüksek riskli doğası göz önüne alındığında, bazılarının başarısız olmasını bekliyor. Orion, geleceğe bir selam olarak, Apollo 11’den Neil Armstrong ve Buzz Aldrin tarafından 1969’da toplanan birkaç parça ay taşını ve on yıl önce denizden kurtarılan roket motorlarından birinin cıvatasını taşıyor.
APOLLO VS. ARTEMİS
50 yılı aşkın bir süre sonra, Apollo hala NASA’nın en büyük başarısıdır. 1960’ların teknolojisini kullanarak, NASA’nın ilk astronotu Alan Shepard’ı fırlatması ve Armstrong ile Aldrin’i aya indirmesi sadece sekiz yıl sürdü. Diğer taraftan, Artemis kısa ömürlü Constellation ay keşif programını temel almasına rağmen, on yıldan fazla bir süredir sürükleniyor. 1969’dan 1972’ye kadar on iki Apollo astronotu ayda üç günden fazla kalmayarak ayda yürüdü. Artemis için NASA, çeşitli astronot havuzundan yararlanacak ve ekiplerin ayda geçirdiği süreyi en az bir haftaya çıkaracak. Amaç, insanları Mars’a göndermek için kızakları yağlayacak uzun vadeli bir Ay varlığı yaratmaktır.
SIRADAKİ NE
Astronotlar aya geri adım atmadan önce yapacak çok şey var. İkinci bir test uçuşu, belki de 2024 gibi erken bir tarihte, dört astronotu ayın çevresine ve geri gönderecek. Yaklaşık bir yıl sonra, NASA, ikisi ayın güney kutbuna çarpacak olan dört astronot daha göndermeyi planlıyor. Orion, Apollo uzay aracının yaptığı gibi kendi aya iniş aracıyla gelmiyor, bu nedenle NASA, ilk Artemis aya iniş için Starship uzay aracını sağlaması için Elon Musk’ın SpaceX’ini kiraladı. Diğer iki özel şirket, ay yürüyüşü kıyafetleri geliştiriyor. Bilimkurgu görünümlü yıldız gemisi, Ay’daki Orion’a bağlanacak ve birkaç astronotu yüzeye çıkaracak ve eve dönüş için kapsüle geri götürecekti. Şimdiye kadar, Starship sadece 10 kilometre yükseldi.