ABD’li bir yargıç, kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Internet Archive’in çevrimiçi bir kitaplığının telif hakkı Kitaplarının dijital olarak taranmış kopyalarını ödünç vererek dört büyük ABD yayıncısından.
ABD Bölge Yargıcı John Koeltl’in Cuma günü Manhattan’da verdiği karar, İnternet’in yeteneklerini test eden yakından izlenen bir davada geldi. Arşiv Amerika Birleşik Devletleri telif hakkı yasalarıyla korunan yazarların ve yayıncıların eserlerini ödünç vermek.
San Francisco merkezli kar amacı gütmeyen kuruluş, son on yılda milyonlarca basılı kitabı taradı ve ücretsiz dijital kopyaları ödünç verdi. Birçoğu kamu malı olsa da, 3,6 milyonu geçerli telif haklarıyla korunmaktadır.
Buna dört yayıncı, Lagardere SCA’nın Hachette Book Group, News Corp’un HarperCollins Publishers, John Wiley & Sons Inc ve Bertelsmann SE & Co’nun Penguin Random House’undan 33.000 kitap dahildir.
Fiziksel kütüphanelerin kapanmak zorunda kaldığı COVID-19 salgınının patlak vermesiyle birlikte İnternet Arşivi’nin bir defada bir kitap ödünç alabilecek kişi sayısındaki sınırları kaldırarak ödünç vermeyi genişletmesinin ardından 2020’de 127’den fazla kitaba dava açtılar.
Geleneksel kütüphanelerle ortak olan kar amacı gütmeyen kuruluş, o zamandan beri “kontrollü dijital borç verme” dediği şeye geri döndü.
Şu anda yaklaşık 70.000 günlük e-kitap “ödünç” barındırıyor.
Uygulamalarının, bazı durumlarda başka birinin telif hakkıyla korunan çalışmalarının lisanssız kullanımına izin veren “adil kullanım” doktrini tarafından korunduğunu savundu.
Ancak Koeltl, e-kitaplar yalnızca yayıncıların kendilerinin geleneksel kütüphanelere lisans verdiği onaylı kopyaların yerini aldığından, Internet Archive’ın dijital kitap kopyalarında “adil kullanım” korumasını garanti edecek “dönüştürücü” hiçbir şey olmadığını söyledi.
“IA’nın yasal olarak elde ettiği basılı kitapları ödünç verme hakkı olsa da, bu kitapları tarama ve dijital kopyaları toplu olarak ödünç verme hakkı yoktur” diye yazdı.
İnternet Arşivi, kararın “dijital çağda bilgiye erişimi engellediğini ve her yerdeki tüm okuyuculara zarar verdiğini” söyleyerek temyiz sözü verdi.
Amerikan Yayıncılar Derneği başkanı Maria Pallante yaptığı açıklamada, kararın “yazarların, yayıncıların ve yaratıcı pazarların küresel bir toplumda öneminin altını çizdiğini” söyledi.