WASHINGTON: ABD Savunma Bakanlığı Perşembe günü şüpheli bir Çinli’yi izlediğini söyledi gözetleme balonu üst düzey diplomatlar Pekin’de görüşmeye hazırlanırken, dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki karşılıklı şüpheyi vurgulayarak batıdaki Montana eyaletinin üzerinde geziniyor. İşte şimdiye kadar bildiğimiz her şey:
1. Gözetleme balonu nedir?
Ucuz, sessiz ve ulaşılması zor balonlar, Amerikan İç Savaşı gibi çatışmalar da dahil olmak üzere uzun süredir keşif amaçlı kullanılmaktadır. Uygulama, Birinci Dünya Savaşı sırasında yaygınlaştı ve ABD’nin Sovyetler Birliği ve Çin hakkında istihbarat toplamak için yüzlerce balon fırlattığı Soğuk Savaş sırasında yaygın olarak kullanıldı. İnsansız hava araçlarının ve uyduların yükselişiyle kullanımları azalsa da birçok ülke hala casus balonları kullanıyor. bu Pentagon Politico’nun geçen yıl bildirdiğine göre, yüksek irtifa şişme botlarına yatırımlarını genişletiyor. Modern balonlar genellikle insansızdır, ancak yine de genel olarak itme gücünden yoksundur ve rüzgar akımlarına tabidir.
2. ABD üzerinde uçan balon hakkında ne biliyoruz?
Biden yönetimi Perşembe günü balonun varlığını duyurdu ve balonun bu hafta başlarında tespit edildiğini ve en son Montana’nın 40.000 fit üzerinde havada süzüldüğünü söyledi. Eyalet, Hava Kuvvetlerinin 341. Füze Kanadına ve Minuteman III kıtalararası balistik füzelerine ev sahipliği yaptığı için konumu hassastır. Çin olayla ilgili henüz yorum yapmazken, bir Savunma Bakanlığı sözcüsü ABD’nin olayın ülkeye ait olduğundan emin olduğunu söyledi, nedenini açıklamadan.
3. Balon bir güvenlik tehdidi midir?
Perşembe günü gazetecilere brifing veren ABD’li bir yetkili, boyutu veya özellikleriyle ilgili birkaç soruyu yanıtlamayı reddettiği için, bu özel balonun tam yetenekleriyle ilgili ayrıntılar net değil. ABD’li yetkililer, balonun, Çin’in halihazırda uydu ağları aracılığıyla toplayabildiğinin ötesinde, anlamlı istihbarat verileri toplama konusunda sınırlı yeteneğe sahip olduğunu iddia etti. Kuzey Amerika Havacılık Savunma Komutanlığı veya Norad Perşembe günü “yakından izlemeye ve izlemeye devam ettiğini” söylerken, Kanada savunma bakanlığı “potansiyel ikinci bir olayı” izlediğini söyledi ancak ayrıntıya girmedi.
4. Çin neden balonu şimdi gönderdi?
Çinliler onlarca yıldır ABD’nin kendi bölgelerinin yakınında gemiler ve casus uçaklar tarafından gözetlenmesinden şikayet ettiler ve bu da yıllar içinde ara sıra çatışmalara yol açtı. ABD’li yetkililer, Perşembe günkü duyurudan önce ABD toprakları yakınında Çin balon faaliyeti örneklerinin gözlemlendiğini söyledi. Ancak balonun şu anda neden ABD üzerinde uçtuğu belli değil. Vahiy, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’in beklenen Pekin ziyaretinden birkaç gün önce geldi ve Pekin’in ABD Dışişleri Bakanı’nın Michael Pompeo’nun 2018 gezisinden bu yana Çin’e yaptığı ilk ziyaret için yapıcı bir zemin oluşturmaya yönelik diplomatik çabalarını baltalamakla tehdit ediyor.
5. Pentagon balonu neden düşürmedi?
Savunma Bakanı Lloyd Austin, potansiyel enkaz düşme riski nedeniyle Başkan Joe Biden’ın balonu düşürmemesini tavsiye etti. Yetkililer, balon Montana’nın seyrek nüfuslu bölgelerinin üzerinde gezinirken bu seçeneği değerlendirirken, “önemli” nesnenin potansiyel hasara neden olacak kadar büyük olduğu belirlendi. Sivil uçaklar tarafından kullanılan irtifanın oldukça üzerinde süzülüyor, bu nedenle halk için acil bir tehlike oluşturması pek mümkün değil.
6. ABD nasıl karşılık verdi?
Üst düzey yetkili, ABD’nin Çin ile balon sorununu gündeme getirdiğini ve Wall Street Journal’ın Dışişleri Bakanlığı’nın Çin maslahatgüzarlarını mahkemeye çağırdığını bildirdiğini söyledi. Olayın Blinken’in planladığı Çin gezisini etkileyip etkilemeyeceği henüz netlik kazanmadı. Başka bir yetkili, Biden yönetiminin Meclis ve Senato istihbarat komitelerinin başkanları ve üst düzey üyelerinden oluşan bir grup olan “Gang of Eight” personeline de brifing verdiğini söyledi. Bu arada Cumhuriyetçiler, Biden’ı daha güçlü bir yanıt vermeye çağırıyorlar ve Meclis Başkanı Kevin McCarthy baskını “Amerikan egemenliğine acımasız bir hiçe sayma” olarak nitelendiriyor.