WASHINGTON: Altı hafta önce Suudi Arabistan’ın yaşlı Kralı Salman oğluna Taç adını verdiğinde kaşlarını kaldırdı Prens Muhammed Bin Selman, başbakan olarak. Krallığın yasaları, kralı başbakan olarak belirler. Kral Selman unvanı ödünç vermek için geçici bir istisna ilan etmek zorunda kaldı ve aynı zamanda en önemli görevleri elinde tutacağını da açıkça belirtti.
Ancak Perşembe günü, Biden yönetimi, Prens Muhammed’in başbakanlık pozisyonunun onu, ABD istihbarat camiasının onun 2018’de ABD’de yaşayan bir gazetecinin Suudi yetkililer tarafından öldürülmesindeki rolü olduğuna inandığı şeyle ilgili bir ABD davasından koruduğunu açıkladığında bu hareket işe yaradı. Şimdi bir yargıç, Prens Muhammed’in dokunulmazlığa sahip olup olmadığına karar verecek.
Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü John Kirby Cuma günü yaptığı açıklamada, hükümetin Suudi Arabistan’ın veliaht prensi için dokunulmazlık ilan etmesinin, “davanın özüyle kesinlikle hiçbir ilgisi olmayan” tamamen “yasal bir belirleme” olduğunu vurguladı.
Pek çok uluslararası hukuk uzmanı hükümetle aynı fikirdeydi, ancak bunun tek nedeni, planlı bir ABD kararından önce Eylül ayı sonlarında kralın unvanını veliaht prensliğe yükseltmesiydi.
“ABD’nin MBS’nin başbakan olarak aday gösterilmesinden sonra devlet başkanı olarak dokunulmazlığını reddetmesi, adaylığı öncesinde MBS’nin devlet başkanı olarak dokunulmazlığını tanıması kadar dikkate değer olurdu.” California Üniversitesi-Davis Hukuk Fakültesi’nde profesör olan William S. Dodge, prensin baş harfleriyle yazdı.
Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Vedant Patel Cuma günü, ABD’nin hükümet veya devlet başkanlarının – her ikisi de hak ihlali suçlamasıyla Zimbabwe’den Robert Mugabe ve Hindistan’dan Narendra Modi – dokunulmazlığını tanıdığı geçmiş davalardan örnekler verdi.
Dava, öldürülen gazeteci Jamal Khashoggi’nin nişanlısı ve kurduğu DC merkezli bir haklar grubu tarafından Washington’daki federal mahkemede açıldı. Veliaht prensi ve yaklaşık 20 yardımcısını, subayını ve diğerlerini İstanbul’daki Suudi konsolosluğunda Kaşıkçı suikastını planlamak ve gerçekleştirmekle suçluyor.
Biden’ın 2019 seçim kampanyası sırasında Suudi yöneticileri etkilemesi gereken “açık bir cinayet” olarak kınadığı suikast, stratejik ortaklar olan ABD ve Suudi Arabistan arasındaki anlaşmazlığın merkezinde yer alıyor.
Biden, göreve gelmeden önce ve hemen sonra, haklara ve değerlere dayalı bir cumhurbaşkanlığının parçası olarak Suudi Arabistan’ın veliaht prensine karşı tavır alma sözü verdi. Ancak Biden o zamandan beri, veliaht prensi dünya pazarları için daha fazla petrol pompalamaya ikna etme umuduyla – şimdiye kadar hayal kırıklığına uğramış – bir yumruk ve diğer uzlaşmacı jestler teklif etti.
Biden yönetimi, Suudi Arabistan’ın küresel ekonomi ve bölgesel güvenlik için ABD’nin onlarca yıllık ortaklıktan uzaklaşmasına izin vermeyecek kadar önemli olduğunu savunuyor.
Ancak hak savunucuları, bazı önde gelen Demokrat milletvekilleri ve Kaşıkçı’nın gazetesi The Washington Post, Cuma günü yönetimin kararını kınadı.
Kaşıkçı’nın nişanlısı Hatice Cengiz, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “Cemal bugün yine vefat etti.
Post’un yayıncısı Fred Ryan, yasayı manipüle etmek ve Prens Muhammed’i korumak için “alaycı, hesaplı bir girişim” olarak nitelendirdi. Khashoggi, Post için Veliaht Prens’in son aylarında yaptığı hak ihlallerini eleştiren köşe yazıları yazdı.
Ryan, “Bu planı kabul ederek, Başkan Biden basın özgürlüğü ve eşitliğinin temel ilkelerine sırtını dönüyor” diye yazdı.
Cengiz ve Kaşıkçı’nın haklar grubu, Arap Dünyası İçin Demokrasi Şimdi (DAWN), veliaht prensin Eylül sonundaki unvanı değişikliğinin, yasal statü veya yetki veya görevlerde herhangi bir değişiklik olmaksızın ABD mahkemelerinden kaçmak için bir manevradan biraz daha fazlası olduğunu savunmuştu.
Suudi Arabistan, hükümetin kararı hakkında kamuoyuna açıklama yapmadı. Suudi büyükelçiliği ve dışişleri bakanlığı sözcüleri, Cuma günü yorum isteyen bir e-postaya hemen yanıt vermedi.
Suudi Arabistan, Kaşıkçı cinayetinden “haydut devletler” olduğunu söylediği şeyi sorumlu tutuyor. Prensin rol oynamadığını söylüyor.
Suudi Arabistan, bir kral veya kraliçe yerine bir başbakanın hüküm sürdüğü Birleşik Krallık gibi bir anayasal monarşinin aksine mutlak bir monarşidir.
Kaşıkçı’nın haklar grubu başkanı Sarah Leah Whitson Cuma günkü başlık değişikliği hakkında “Oldukça acınası” dedi.
Whitson, “Eğer bir şey varsa, bu, Muhammed bin Salman’ın bizim yargılanmamız ve onun suçlarının fiili olarak ortaya çıkması ve fiili olarak hesap vermemiz konusunda ne kadar korktuğunu ve korktuğunu gösterdi” dedi.
Biden yönetimi, grubunun Prens Muhammed’in son unvan değişikliğinin Suudi Arabistan’ın yürürlükteki yasalarını ihlal ettiği ve dikkate alınmaması gerektiği yönündeki iddiasını reddediyor gibi görünüyordu.
Kral Salman, unvan değişikliğinden bu yana konseyinin atamalarını yapmaya ve toplantılara başkanlık etmeye devam etti.
Ancak Prens Muhammed, kralı yurtdışında temsil etmek de dahil olmak üzere, yıllardır krallıkta önemli bir karar verici ve aktör olmuştur.
Bazı Batılı haber kaynakları, başbakanlık unvanının geçici olarak 80’li yaşlarının sonlarında olan Kral Selman’a devredilmesini ve sorumluluğun 37 yaşındaki Prens Muhammed’e devredilmesini önermişti.
Bir federal yargıç, ABD’ye Perşembe gününe kadar, veliaht prensin, konumunun kendisini ABD mahkemelerinden koruduğuna dair iddiasına karar vermesi için süre vermişti.
Hukukçular, dosyanın açıldığı ana kadar hükümetin sessiz kalacağını ve Prens Muhammed’in dokunulmazlığı hakkında yorum yapmayacağını umuyordu.
Kökeni uluslararası hukuka dayanan bir kavram olan egemen dokunulmazlık, devletlerin ve görevlilerinin diğer yabancı devletlerin mahkemelerindeki belirli yasal işlemlerden korunmaları anlamına gelir.
Yabancı hükümetlere ve liderlere karşı ABD’nin müdahale etmediği önceki cezai ve hukuk davaları, genellikle ABD’nin diplomatik ilişkiler sürdürmediği veya devlet veya hükümet başkanlarını meşru olarak tanımadığı ülkeleri ilgilendirmiştir.
İran ve Kuzey Kore aleyhine ABD vatandaşlarının ölümü veya yaralanması nedeniyle tazminat talep eden davalar, yürütme organının egemen dokunulmazlık görüşüne ağırlık vermediği davaların iki önemli örneğidir.
Buna karşılık, ABD’nin Suudi Arabistan ile tam diplomatik ilişkileri var. Dışişleri Bakanlığı Perşembe günü, diğer hükümetlerin liderlerinin ilkesine saygı gösterilmesinin, diğer ülkelerdeki mahkemelerin ABD başkanlarını oradaki davalara bakmaya sürüklememesini sağladığını vurguladı.
Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü Kirby, ABD kararının ABD ile Suudi Arabistan arasında Suudi liderliğindeki petrol üretimi kısıtlamaları ve diğer konular nedeniyle “gergin” ilişkilerle “kesinlikle hiçbir ilgisi” olmadığını söyledi.
Kirby, Biden’ın “Kaşıkçı’nın vahşi, barbarca öldürülmesi” konusunda “çok ama çok sesli” olduğunu söyledi.
Ancak Biden’ın Kongre’deki bazı Demokrat arkadaşları, yönetimin hamlesinden duydukları hayal kırıklığını dile getirdi.
“Hükümet kendi istihbarat topluluğunun yargısına olan güveninden vazgeçiyor mu?” Virginia’dan bir Demokrat olan Senatör Tim Kaine yaptığı açıklamada söyledi. “Kaşıkçı’nın arkadaşları ve ailesinin ABD adalet sisteminde hesap verebilirliğe giden yolu reddedilirse, dünyanın neresine gidebilirler?”
Kaşıkçı’nın haklar grubunun yetkilisi Whitson, davada adı geçen diğer kişiler aleyhindeki davanın devam edeceğini söyledi.
Ancak Perşembe günü, Biden yönetimi, Prens Muhammed’in başbakanlık pozisyonunun onu, ABD istihbarat camiasının onun 2018’de ABD’de yaşayan bir gazetecinin Suudi yetkililer tarafından öldürülmesindeki rolü olduğuna inandığı şeyle ilgili bir ABD davasından koruduğunu açıkladığında bu hareket işe yaradı. Şimdi bir yargıç, Prens Muhammed’in dokunulmazlığa sahip olup olmadığına karar verecek.
Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü John Kirby Cuma günü yaptığı açıklamada, hükümetin Suudi Arabistan’ın veliaht prensi için dokunulmazlık ilan etmesinin, “davanın özüyle kesinlikle hiçbir ilgisi olmayan” tamamen “yasal bir belirleme” olduğunu vurguladı.
Pek çok uluslararası hukuk uzmanı hükümetle aynı fikirdeydi, ancak bunun tek nedeni, planlı bir ABD kararından önce Eylül ayı sonlarında kralın unvanını veliaht prensliğe yükseltmesiydi.
“ABD’nin MBS’nin başbakan olarak aday gösterilmesinden sonra devlet başkanı olarak dokunulmazlığını reddetmesi, adaylığı öncesinde MBS’nin devlet başkanı olarak dokunulmazlığını tanıması kadar dikkate değer olurdu.” California Üniversitesi-Davis Hukuk Fakültesi’nde profesör olan William S. Dodge, prensin baş harfleriyle yazdı.
Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Vedant Patel Cuma günü, ABD’nin hükümet veya devlet başkanlarının – her ikisi de hak ihlali suçlamasıyla Zimbabwe’den Robert Mugabe ve Hindistan’dan Narendra Modi – dokunulmazlığını tanıdığı geçmiş davalardan örnekler verdi.
Dava, öldürülen gazeteci Jamal Khashoggi’nin nişanlısı ve kurduğu DC merkezli bir haklar grubu tarafından Washington’daki federal mahkemede açıldı. Veliaht prensi ve yaklaşık 20 yardımcısını, subayını ve diğerlerini İstanbul’daki Suudi konsolosluğunda Kaşıkçı suikastını planlamak ve gerçekleştirmekle suçluyor.
Biden’ın 2019 seçim kampanyası sırasında Suudi yöneticileri etkilemesi gereken “açık bir cinayet” olarak kınadığı suikast, stratejik ortaklar olan ABD ve Suudi Arabistan arasındaki anlaşmazlığın merkezinde yer alıyor.
Biden, göreve gelmeden önce ve hemen sonra, haklara ve değerlere dayalı bir cumhurbaşkanlığının parçası olarak Suudi Arabistan’ın veliaht prensine karşı tavır alma sözü verdi. Ancak Biden o zamandan beri, veliaht prensi dünya pazarları için daha fazla petrol pompalamaya ikna etme umuduyla – şimdiye kadar hayal kırıklığına uğramış – bir yumruk ve diğer uzlaşmacı jestler teklif etti.
Biden yönetimi, Suudi Arabistan’ın küresel ekonomi ve bölgesel güvenlik için ABD’nin onlarca yıllık ortaklıktan uzaklaşmasına izin vermeyecek kadar önemli olduğunu savunuyor.
Ancak hak savunucuları, bazı önde gelen Demokrat milletvekilleri ve Kaşıkçı’nın gazetesi The Washington Post, Cuma günü yönetimin kararını kınadı.
Kaşıkçı’nın nişanlısı Hatice Cengiz, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “Cemal bugün yine vefat etti.
Post’un yayıncısı Fred Ryan, yasayı manipüle etmek ve Prens Muhammed’i korumak için “alaycı, hesaplı bir girişim” olarak nitelendirdi. Khashoggi, Post için Veliaht Prens’in son aylarında yaptığı hak ihlallerini eleştiren köşe yazıları yazdı.
Ryan, “Bu planı kabul ederek, Başkan Biden basın özgürlüğü ve eşitliğinin temel ilkelerine sırtını dönüyor” diye yazdı.
Cengiz ve Kaşıkçı’nın haklar grubu, Arap Dünyası İçin Demokrasi Şimdi (DAWN), veliaht prensin Eylül sonundaki unvanı değişikliğinin, yasal statü veya yetki veya görevlerde herhangi bir değişiklik olmaksızın ABD mahkemelerinden kaçmak için bir manevradan biraz daha fazlası olduğunu savunmuştu.
Suudi Arabistan, hükümetin kararı hakkında kamuoyuna açıklama yapmadı. Suudi büyükelçiliği ve dışişleri bakanlığı sözcüleri, Cuma günü yorum isteyen bir e-postaya hemen yanıt vermedi.
Suudi Arabistan, Kaşıkçı cinayetinden “haydut devletler” olduğunu söylediği şeyi sorumlu tutuyor. Prensin rol oynamadığını söylüyor.
Suudi Arabistan, bir kral veya kraliçe yerine bir başbakanın hüküm sürdüğü Birleşik Krallık gibi bir anayasal monarşinin aksine mutlak bir monarşidir.
Kaşıkçı’nın haklar grubu başkanı Sarah Leah Whitson Cuma günkü başlık değişikliği hakkında “Oldukça acınası” dedi.
Whitson, “Eğer bir şey varsa, bu, Muhammed bin Salman’ın bizim yargılanmamız ve onun suçlarının fiili olarak ortaya çıkması ve fiili olarak hesap vermemiz konusunda ne kadar korktuğunu ve korktuğunu gösterdi” dedi.
Biden yönetimi, grubunun Prens Muhammed’in son unvan değişikliğinin Suudi Arabistan’ın yürürlükteki yasalarını ihlal ettiği ve dikkate alınmaması gerektiği yönündeki iddiasını reddediyor gibi görünüyordu.
Kral Salman, unvan değişikliğinden bu yana konseyinin atamalarını yapmaya ve toplantılara başkanlık etmeye devam etti.
Ancak Prens Muhammed, kralı yurtdışında temsil etmek de dahil olmak üzere, yıllardır krallıkta önemli bir karar verici ve aktör olmuştur.
Bazı Batılı haber kaynakları, başbakanlık unvanının geçici olarak 80’li yaşlarının sonlarında olan Kral Selman’a devredilmesini ve sorumluluğun 37 yaşındaki Prens Muhammed’e devredilmesini önermişti.
Bir federal yargıç, ABD’ye Perşembe gününe kadar, veliaht prensin, konumunun kendisini ABD mahkemelerinden koruduğuna dair iddiasına karar vermesi için süre vermişti.
Hukukçular, dosyanın açıldığı ana kadar hükümetin sessiz kalacağını ve Prens Muhammed’in dokunulmazlığı hakkında yorum yapmayacağını umuyordu.
Kökeni uluslararası hukuka dayanan bir kavram olan egemen dokunulmazlık, devletlerin ve görevlilerinin diğer yabancı devletlerin mahkemelerindeki belirli yasal işlemlerden korunmaları anlamına gelir.
Yabancı hükümetlere ve liderlere karşı ABD’nin müdahale etmediği önceki cezai ve hukuk davaları, genellikle ABD’nin diplomatik ilişkiler sürdürmediği veya devlet veya hükümet başkanlarını meşru olarak tanımadığı ülkeleri ilgilendirmiştir.
İran ve Kuzey Kore aleyhine ABD vatandaşlarının ölümü veya yaralanması nedeniyle tazminat talep eden davalar, yürütme organının egemen dokunulmazlık görüşüne ağırlık vermediği davaların iki önemli örneğidir.
Buna karşılık, ABD’nin Suudi Arabistan ile tam diplomatik ilişkileri var. Dışişleri Bakanlığı Perşembe günü, diğer hükümetlerin liderlerinin ilkesine saygı gösterilmesinin, diğer ülkelerdeki mahkemelerin ABD başkanlarını oradaki davalara bakmaya sürüklememesini sağladığını vurguladı.
Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü Kirby, ABD kararının ABD ile Suudi Arabistan arasında Suudi liderliğindeki petrol üretimi kısıtlamaları ve diğer konular nedeniyle “gergin” ilişkilerle “kesinlikle hiçbir ilgisi” olmadığını söyledi.
Kirby, Biden’ın “Kaşıkçı’nın vahşi, barbarca öldürülmesi” konusunda “çok ama çok sesli” olduğunu söyledi.
Ancak Biden’ın Kongre’deki bazı Demokrat arkadaşları, yönetimin hamlesinden duydukları hayal kırıklığını dile getirdi.
“Hükümet kendi istihbarat topluluğunun yargısına olan güveninden vazgeçiyor mu?” Virginia’dan bir Demokrat olan Senatör Tim Kaine yaptığı açıklamada söyledi. “Kaşıkçı’nın arkadaşları ve ailesinin ABD adalet sisteminde hesap verebilirliğe giden yolu reddedilirse, dünyanın neresine gidebilirler?”
Kaşıkçı’nın haklar grubunun yetkilisi Whitson, davada adı geçen diğer kişiler aleyhindeki davanın devam edeceğini söyledi.